Dzisiaj jest: Sobota, 14 grudnia 2024
Imieniny obchodzą: Alfred, Arseniusz, Izydor, Naum, Sławobor
Vinaora Nivo SliderVinaora Nivo SliderVinaora Nivo Slider
Opublikowano: czwartek, 09, maja 2013 08:05
Wieloletni proboszcz radziszowski
- ks. Marceli Zauss
Pleban ks. Jan Guth zmarł 18 listopada 1870 a od 26 listopada tego roku radziszowską parafią opiekował się, oczekując na nowego proboszcza, administrator ks. Michał Harbut1.
Po śmierci plebana ks. Jana Nepomucena Guth Töth de Lipcse ówczesna kolatorka parafii św. Wawrzyńca w Radziszowie wystosowała 12 lutego 1871 pismo do biskupa tarnowskiego Alojzego Pukalskiego w brzmieniu:
„Jaśnie Wielmożnemu” - Najprzewielebniejszemu
Jego Mości Księdzu
Józefowi Alojzemu Baronowi Pukalskiemu
Biskupowi Tarnowskiemu
Prałatowi domowemu Ojca św., Assystentowi Tronu Papieskiego
Hrabiemu Rzymskiemu
Kawalerowi orderu korony żelaznej I klas, Komandorowi orderu
Franciszka Józefa
etc.etc.etc.
Ja Helena z Hrabiów Dzieduszyckich Pawlikowska na mocy służącego mi prawa patronatu kościoła w Radziszowie, Dekanatu Skawińskiego, przy oświadczeniu Waszej Biskupiej Mości winnego uszanowania, wiadomo czynię, iż do opróżnionego przez śmierć ś.p. księdza Jana Gutha probostwa w Radziszowie księdza Marcelego Zausa prezentować umyśliłam, jakoż onego rzeczywiście niniejszem prezentuję, prosząc, by tenże od Najprzewielebniejszego Konsystorza Biskupiego był kanonicznie na proboszcza w Radziszowie instytuowanym i installowanym, a którego ja do użytku wszystkich praw, korzyści i przywilejów temu kościołowi przysługujących przypuszczonego mieć chcę. Niniejszą prezentę podpisuję w dowód tego własnoręcznie przy wyciśnieniu rodowej pieczęci.
Kraków dnia 12 lutego 1871.
Helena Pawlikowska2
27 lutego 1871 przybył do Radziszowa nowy proboszcz ks. Marceli Zauss3. Ksiądz Marceli Zauss, syn urzędnika Jana i Marii Peszkowskiej, urodził się 5 czerwca 1840 w Ryglicach skąd jego rodzina „ledwie uszła” do Tarnowa w 1846 roku. Następnie rodzina ks. Zaussa przeniosła się do Wadowic gdzie Marceli ukończył szkołę początkową zaś po ukończeniu gimnazjum w Krakowie ukończył studia filozoficzne i teologiczne w Tarnowie a następnie przyjął święcenia kapłańskie, z rąk biskupa Pukalskiego, 29 czerwca 1866.
Wtedy to ks. Zauss rozpoczął pracę wikarego w Jordanowie. Następnie, po przeniesieniu do Szaflar, pracował 4 miesiące jako wikary pod koniec 1870 roku. Był to dobry gospodarz parafii, skrzętnie dbający o wykonywanie zarządzeń powizytacyjnych, oraz proboszcz aktywnie pracujący także przy organizacji życia kościelnego w parafii i dekanacie skawińskim.
Jego działalność była zauważana przez zwierzchników kościelnych i już 14 grudnia 1877r., na wniosek dziekana skawińskiego, został odznaczony tytułem kanonika EC (Expositorium Canonicae). W okresie późniejszym otrzymał tytuł kanonika katedralnego RM (Rochette et Mantolette). Pod koniec życia, jako starszy wiekiem kanonik katedralny, został mianowany prałatem honorowym Ojca Świętego, a odznaczenie to wyjednał mu w Rzymie biskup krakowski ks. Albin Dunajewski4.
Dbając o właściwą edukację religijną małoletnich parafian, pleban Marceli Zauss nie tylko skrupulatnie katechizował uczniów radziszowskiej szkoły, ale także od 1905 roku, gdy Hallerowie wybudowali nową szkołę, katechizował dzieci w Jurczycach. Wynika to z akt wizytacji dekanalnych, gdzie w roku 1913 zanotowano: „w miejscu chodzi ks. proboszcz bardzo regularnie, do Jurczyc jak tylko może to jedzie”.
Dbał też ks. Zauss, w latach 1908-1913, o pozwolenia na odprawianie dwóch niedzielnych Mszy św., gdyż przy jednoosobowej obsadzie parafii zezwalano tylko na jedną Mszę. Uzyskiwał takie pozwolenia gdyż gorąco o to apelował, zauważając, iż dzieci szkolne, pozostawiane w domach przez rodziców wychodzących na sumę dziczały, a proboszcz troszczył się o ich rozwój religijny5.
Dbając o dorosłych parafian proboszcz Zauss patronował Stowarzyszeniu Żywego Różańca, które w Radziszowie założono 19 maja 1879 (8 grup 15-osobowych kobiet i 4 grupy 15-osobowe męskie). W 1897r. działało w Żywym Różańcu w Radziszowie 14 Róż, a w Jurczycach 2 Róże, którymi kierowały siostry Anna i Ewa Haller, gdyż dwór jurczycki z poświęceniem wspierał w działaniach radziszowskiego plebana6.
Cenił proboszcz Zauss działalność Hallerów, których dzieci chrzcił w radziszowskiej świątyni i to właśnie on udzielał ślubu przyszłemu generałowi Józefowi Hallerowi i Aleksandrze Wysockiej w kościele św. Marii Magdaleny we Lwowie 23 lutego 19037.
Piękną kartą działalności plebana Zaussa, na rzecz społeczności parafii, było kierowanie powstałym po 1891 roku Kółkiem Rolniczym, a w 1896 r. w protokole podsumowującym wizytację dekanalną zanotowano: „Proboszcz jako przewodniczący Kółka Rolniczego przybywa często do czytelni Kółka na czytanki i pogadanki w których ma sposobności wpływać na gospodarzy, oświecać ich i kierować na lepsze”8. W 1906 roku powołano spółkę mleczarską, zaś w 1907r. działał już sklep w salkach Kółka Rolniczego9.
Troszczył się proboszcz Marceli Zauss o swych parafian pisząc, pod koniec swego życia list o treści
„Przewielebny Urzędzie Dekanalny!
Proszę uprzejmie Przewielebny Urząd Dekanalny
o wyjednanie mi pomocnika u Najprzewielebniejszego
Książęco-Biskupiego Konsystorza, gdyż dotknięty
ciężką chorobą podołać nie mogę.
Z urzędu parafialnego w Radziszowie
Dnia 31 października 1914
Marceli Zauss”10.
Podsumowaniem działalności plebana ks. Marcelego Zaussa, w parafii św. Wawrzyńca w Radziszowie może być cytat z kroniki parafialnej:
„Dnia 15 kwietnia 1915 r. zmarł ksiądz Marceli Zauss w Krakowie przy ulicy Floriańskiej 55 Pochowany w Krakowie dnia 17 kwietnia 1915 r. Kapłan ten wywodził się z rodziny urzędniczej.
Pracował blisko 44 lata w tutejszej parafii (...) reprezentował władzę austriacką ale dusza jego była miejscowa.
Kiedy na jesieni linia bojowa zaczęła się przybliżać do Krakowa Marceli Zauss zachorował ciężko i za radą lekarza wyjechał do Krakowa (....). Cenne sprzęty kościelne kazał służbie kościelnej ukryć w krypcie pod dzwonnicą.
Posłał po zastępcę którym był ksiądz Michał Siewierski emeryt z Podgórza i ksiądz Władysław Lichoń wikary z Krzęcin, wreszcie administrator niemiecki, władza duchowna ksiądz Władysław Jettmar”11.
Opracował: Andrzej Śliwonik

1Parafia Radziszów, księgi metrykalne.
2Archiwum Metropolitalne w Krakowie, Teczka parafii Radziszów APA 273.
3Kronika parafii Radziszów.
4M. Gawlik, J. Szczepaniak , Księża katecheci diecezji krakowskiej 1880-1939. Słownik biograficzny, Kraków2000, s. 254-255.
5Archiwum Metropolitalne w Krakowie, Akta wizytacji dekanatu skawińskiego.
6Archiwum parafii Radziszów, Kronika parafialna.
7J. Haller, Pamiętniki, Londyn 1964, s. 42.
8Archiwum Metropolitalne w Krakowie, Akta wizytacji dekanatu skawińskiego.
9A. Mysiński, Ziemia Myślenicka w dwudziestoleciu międzywojennym (1918-1939), s. 164.
10Archiwum Metropolitalne w Krakowie, L.150,Teczka parafii Radziszów, APA 273.
11Archiwum parafii Radziszów, Kronika parafialna.

Stowarzyszenie

ul. Szkolna 4
32-052, Radziszów

Nasz rachunek:
Krakowski Bank Spółdzielczy
Oddział Skawina

10 8591 0007 0310
0561 8792 0001

Logowanie