Dzisiaj jest: Czwartek, 28 marca 2024
Imieniny obchodzą: Aniela, Antoni, Jan, Krzesisław, Sykstus
Vinaora Nivo SliderVinaora Nivo SliderVinaora Nivo Slider
Opublikowano: czwartek, 09, maja 2013 09:30
 
Geografia Radziszowa
 
Położenie geograficzne Radziszowa
Rejon Radziszowa pod względem geograficznym należy do szczególnie urozmaiconych. Ogólnie biorąc należy on prawie w całości do Pogórza Karpackiego. Przez Radziszów przebiega północna granica jednego z ważniejszych jego regionów a mianowicie Pogórza Wielickiego. Region ten, to wydłużony pas wzniesień o długości około 85 km i szerokości około 15 km, ograniczony od wschodu doliną Białej, zaś na zachodzie doliną Skawy.
W regionie Pogórza Wielickiego wyróżnia się szczególnie nas interesujący, stanowiący odrębną jednostkę geograficzną, Płaskowyż Świątniki rozciągający się między: Rabą, Zatoką Gdowską na wschodzie, Skawinką na Zachodzie (rejon Radziszowa). Wysokość wzniesień tego płaskowyżu przekracza nieraz 400m n.p.m. (343m n.p.m. ma Wytrzyszczek w Radziszowie). Całkowita długość płaskowyżu (od Łazan koło Gdowa do Radziszowa) wynosi około 35km i obejmuje m.in. Chorągwicę (z masztem telewizji), Świątniki Górne, Mogilany, Buków i kończy się w Radziszowie, gdzie stromym progiem opada w kierunku dolinki Skawinki.
Na zachód od doliny Skawinki, aż po dolinę Skawy, rozciąga się ostatnia i najdalej na zachód wysunięta jednostka geograficzna Pogórza Wielickiego - Plaskowyż Draboż. Płaskowyż ten silnie rozczłonkowany głębokimi dolinami, w dawnych wiekach w znacznym stopniu pokryty lasami, stanowił znakomite kryjówki dla band rozbójniczych grasujących na pograniczu Królestwa Polskiego i Księstw Śląskich (granica przebiegała na rzece Skawince). Stąd też tradycja wywodzi pochodzenie nazwy tego rejonu od nazwiska zbójnika Draboża , który tu miał swoje kryjówki.
Równina rozciągająca się na północ od drogi Radziszów-Skawina to już fragment dolin podkarpackich, przy czym na północ od Radziszowa obszar ten jest najwęższy i nosi nazwę Bramy Krakowskiej, łączącej Kotlinę Oświęcimską (na zachodzie) z Kotliną Sandomierską (na wschodzie).
Przy południowej granicy Radziszowa, rozciąga się obszar Obniżenia Głogoczowskiego. Płaski obszar tego obniżenia stwarza optycznie korzystny kontrast ze stromymi stokami Płaskowyżu Świątnickiego w rejonie Sanatorium.
Na koniec wspomnieć należy o dolinie Skawinki, tworzącej przełom i granicę między Płaskowyżem Świątnickim i Płaskowyżem Draboż. Stanowi on płaską równinę łączącą Obniżenie Głogoczowskie z Bramą Krakowską. Stanowiła ona od wieków dogodne połączenie między obszarem gęsto zaludnionej już w wiekach średnich doliny Wisły, a prawie bezludnym obszarem "Czarnego Boru" rozciągającego się od dzisiejszego obszaru Woli Radziszowskiej do Tatr. Taka rola Doliny Skawinki utrzymuje się do dziś, gdyż tędy przebiegają oprócz dwóch dróg samochodowych, łączących Skawinę z ważnym traktem Kraków-Zakopane.
Pogórze Wielickie oraz interesujące nas płaskowyże: Świątnicki i Draboż, zbudowane są z miękkich piaskowców, łupków, iłów. Osadzone zostały w okresie kredowym (130-60 mln. lat temu), kiedy teren ten pokryty był morzem. Osady te na skutek późniejszych ruchów górotwórczych uległy sfałdowaniu i znacznemu wypiętrzeniu, a następnie pod wpływem czynników zewnętrznych, a szczególnie płynących wód, wyrzeźbione zostały głębokie doliny, rozczłonkowujące poszczególne płaskowyże. Tak więc pod względem geograficznym Radziszów nie może narzekać na brak urozmaicenia.

 
Rzeka Skawinka
Sporo ciekawostek związane jest z przepływającą przez środek wsi Skawinką. W tym przypadku warto jednak zauważyć, że regulacja rzeki i jej zabezpieczenie przed zagrożeniem powodziami, powodując jej ucywilizowanie, doprowadziła jednak do zubożenia jej życia biologicznego a w szczególności zniknęło bezpowrotnie dawne bogactwo rybne. Działania te jednak doprowadziły do powstania nowych ciekawostek przyrodniczych w postaci starorzeczy czyli odciętych od głównego nurtu fragmentów dawnego koryta rzecznego. Dostęp jednak do nich jest mocno utrudniony przez dzikie zarośla otaczające starorzecza.

 
Las Bronaczowa
Niewątpliwą osobliwością Radziszowa jest obszerny zespół leśny "Las Bronaczowa". Jest to zwarty kompleks leśny, największy w sąsiedztwie Krakowa, resztka potężnej niegdyś puszczy karpackiej. Niestety trwająca przez wieki gospodarka ludzka przeobraziła go tak, że trudno tutaj szukać pomników przyrody. Ogólny obszar Lasu Bronaczowa wynosi około 750 hektarów i obejmuje pagórkowaty teren na styku granic Radziszowa, Mogilan i Głogoczowa. Blisko połowa (370 ha) lasu występuje w granicach Radziszowa, jako część składowa dawnych dóbr radziszowskich. Warto wspomnieć, że bardziej znany szczególnie mieszkańcom Krakowa, Lasek Wolski obejmuje obszar zaledwie 350 ha, a więc mniej niż radziszowska część Lasu Bronaczowa. [przejdź do artykułu]

 
Rezerwat leśny "Kozie Kąty"
Na terenie też Radziszowa zachował się fragment lasu, który swym składem botanicznym najbardziej przypomina naturalny las pokrywający niegdyś Pogórze Wielickie. Zwrócił na to uwagę wybitny przyrodnik i leśnik Edward Chodzicki. Dla zachowania tego fragmentu lasu. Ministerstwo Środowiska i Zasobów Naturalnych rozporządzeniem z dnia 3 marca 1989r. utworzył tu Rezerwat leśny "Kozie Kąty" [zdjęcia] o dość znacznym obszarze 24,2 ha. Rezerwat charakteryzuje się wielogatunkowym składem drzewostanu z dużym udziałem jodły, dębu, sosny, jaworu oraz mniej licznego w tym obszarze buka. Również bardzo jest bogate poszycie lasu. Występuje tu około 40 gatunków roślin naczyniowych, charakterystycznych dla wyżynnego lasu mieszanego jak: paprocie, borówka czarna, szczawik zajęczy, konwalijka dwulistna i inne.
Utworzenie rezerwatu gdzie przyroda sama będzie gospodarować, pozwoli na stopniowe odtworzenie pierwotnego lasu na terenie rezerwatu, co w konsekwencji udzieli cennych wskazówek dla prawidłowej gospodarki leśnej w całym zespole Lasu Bronaczowa.

Zespół obszaru leśnego doceniony został również przez krajoznawców czego wynikiem jest wytyczenie przez nich aż trzech szlaków turystycznych:
-niebieskiego - " sułkowickich kowali",
-zielonego -"Generała Bema" i
-czarnego - "garków Sieprawia".
Warto wspomnieć, że przedłużeniem zielonego szlaku "Generała Bema" kończącego się na stacji kolejowej Radziszów, jest rozpoczynający się tutaj żółty szlak turystyczny prowadzący do Kalwarii Zebrzydowskiej.

 
Ślady lodowca
Niemałą rolę w ukształtowaniu powierzchni odegrał lodowiec. Efektem jego działania są ziemie zalegające dolinę Skawinki. Są to przeważnie grunta piaszczysto-gliniaste naniesione w okresie ostatniego zlodowacenia przez potężniejszą niż dziś Skawinkę. Do niedawna w korycie Skawinki można było spotkać również pamiątki po samym lodowcu. Były to okazałe bryły granitu skandynawskiego, które sterczały z dna Skawinki nieco poniżej dzisiejszego mostu. Najokazalszy z nich podczas regulacji wydobyty został na wał rzeczny skąd najprawdopodobniej trafił do zakładu kamieniarskiego, zamiast stanowić ciekawy dokument minionej epoki.
 
Tadeusz Dybeł, "Głos Radziszowa"
nr 1, III 1998, s. 3.

Stowarzyszenie

ul. Szkolna 4
32-052, Radziszów

Nasz rachunek:
Krakowski Bank Spółdzielczy
Oddział Skawina

10 8591 0007 0310
0561 8792 0001

Logowanie